«ՌՈԶ-appetit». Հունական խոհանոց («Մուսակա» բաղադրատոմս)

Հունական խոհանոցը միջերկրածովյան կամ բալկանյան խոհանոցի տիպիկ օրինակ է։ Սակայն, շատ առումներով հունական խոհանոցը գերազանցում է իր հարևանների խոհանոցներին նախ և առաջ համեմունքներով: Այս խոհանոցը հիմնականում պարունակում է համեմունքներ՝ ձիթապտղով, ձկով, ձիթապտղի ձեթով և շատ բանջարեղենով. սրանք բոլորը Օմեգա-թթուների, մանրաթելերի և վիտամինների կարևոր աղբյուր են: Հունական խոհանոցը հայտնի է որպես ամենաառողջներից մեկը, և մարդիկ այստեղ հազվադեպ են տառապում սրտի հիվանդություններով:
Հույները սիրում են լավ սնվել: Այս է պատճառը, որ նրանք գնահատում են համեղ խոհանոցը: Առատ ճաշը խոսում է այն մասին, որ հույները շատ ուշադրություն չեն դարձնում նախաճաշին: Թխվածքաբլիթի հետ մատուցված մի փոքրիկ գավաթ սուրճը բավարար նախաճաշ է: Կաթնաշոռի և սերուցքային պանիրների տեսականին նույնպես սննդակարգի լավ բազմազանություն են ենթադրում: Լանչի լավագույն ճաշատեսակներն են ծածիկին՝ սխտորով և թարմ վարունգով խառնած մածունը, կամ խորոված ձկան հետ մատուցված հունական աղցանը, ինչպես նաև՝ «Մուսակա» սբուկով ուտեստը: Հույներն իրենց սննդակարգում ավելի հաճախ են օգտագործում համեմունքներ, թեև խոհանոցը կծու չի համարվում:
Նրանց հպարտությունը պանիրն է։ Հունաստանում արտադրվում է մոտ 50 տեսակի պանիր։ Դրանցից ամենահայտնին ֆետան է՝ հենց սա է օգտագործվում հանրահայտ «Հունական աղցանը» պատրաստելիս։ Հունաստանում այդ աղցանը կոչվում է «Խորիատիկի» (գյուղական)։ Այս երկրում շատ է տարածված նաև միսը։ Նախապատվությունը տրվում է խոզի, ոչխարի և այծի մսին։
Ամենահայտնի խորտիկներից են պաստիցիոն, ինչպես նաև՝ մուսական, որը պատրաստվում է մսից և ավանդական բանջարեղենից։ Տարածված են նաև ձուկը, փափկամորթները և այլ ծովամթերքներ։
Հունական խոհանոցին բնորոշ է կիտրոնի, հունական ընկույզի, ձիթապտղի, չամչի, գառան մսի, ձկան, սխտորի, լոլիկի և կծվի լայն կիրառությունը:
Հունաստանը հայտնի է սպիտակ գինիներով, հունական սուրճով: Քաղցր սուրճը կոչվում է «գլիկոս», միջին քաղցրության սուրճը՝ «մետրիոս», առանց շաքարի՝ «սկետոս»:
Հունական խոհանոցի առավել հայտնի ուտեստներից են՝ ավգոլեմոնոն (ձկով և կիտրոնով բրնձե ապուր), բարբունին (գետի բարբել (ձուկ), խորիատիկին (բանջարեղենային աղցան պանրի շերտերով), տոմաստեսը, գեմիստեսը, մելիտսանեսը (սմբուկ), պաստիսիոն (մակարոնով պւդինգ), սուվլակիասը, վերելենը, դոլմաստեսը, չիռ-չիռը, ալյանը:
Հունական խոհանոցում ծովամերքներից առավել օգտագործում են խորոված կաղամար, ութոտնուկ, կարմրուկ, մի շարք ծովային բույսեր, որոնք կարող են ծառայել որպես լավ նախուտեստ: Հունական խոհանոցում օգտագործում են նաև բանջարեղեն, մասնավորապես՝ աղցանների համար լայնորեն օգտագործվում է լոլիկ և վարունգ:
Կիրառվում են նաև մի շարք մրգերի տեսակներ՝ ընկույզ, խնձոր, խաղող, նարինջ, մանդարին, կեռաս, ելակ, թուզ, ձմերուկ, սեխ, ավոկադո, կիտրոն, նուշ:
Շատ տարածված է հունական յոգուրտը: Սա, ի տարբերություն այլ յոգուրտների, աչքի ընկնում է ոչ միայն սպիտակուցների կրկնակի ծավալով, այլ նաև ածխաջրածնի առավել ցածր բաղադրուն ապահովել: Տարածված է հունական ընկույզը, որը դանդաղեցնում է ծերացման գործընթացները, բացի դրանից՝ պարունակում է Օմեգա-թթուներ, յոդ, որոնք բարելավում են ուղեղի աշխատանքը: Հունական ընկույզի միջուկում շատ են մագնիումն ու կալիումը:
Հունական ամանօրյա սեղանին պարտադիր դնում են փախլավա, թթուների տեսականի և «Մետաքսա» հունական կոնյակը, որը հարգանքի խորհրդանիշ է: Պարտադիր թխում են նաև տոնական թխվածք, որի մեջ զարդ են գցում:
Հույներն ուտել սիրում են, բայց երբեք չեն խառնում անհամատեղելի մթերքները, տարբերում են միջերկրածովյան սննդակարգը, ամենաօգտակարն ու կիրառելին: Հույները չեն ուտում կշտանալու համար և չեն խմում հարբելու համար: Մեկ բաժակ սուրճ, մեկ բաժակ օղի կամ գինի՝ սրանք ուտեստի հետ ընդամենը զրույցի ուղեկից են, որ կարող է ձգվել ամբողջ երեկո կամ մինչև լույս:

—————————————
ԲԱՂԱԴՐԱՏՈՄՍ
«Մուսակա»
Սոխը տապակել տաքացրած բուսայուղի մեջ՝ մինչև դառնա թափանցիկ: Ավելացնել սխտորը: Շարունակել տապակել 1-2 րոպե: Լցնել միսը, տոմատի մածուկը: Տապակել փակ կափարիչով թավայի մեջ՝ 15-20 րոպե, պարբերաբար խառնելով: Բադրիջանը կլոր-կլոր կտրատել, աղ լցնել, թողնել, որ դառնությունը դուրս տա: Այնուհետև՝ կարտոֆիլը մաքրել, խաշել աղաջրի մեջ, հովացնել, կտրատել: Ալյուրը բովել թավայի մեջ՝ մինչև բաց շագանակագույն դառնալը: Լցնել սերուցքը , աղ ավելացնել, եռացնել:
Հրակայուն ափսեի մեջ հերթով շարել միսը, բադրիջանը, կարտոֆիլը, լցնել սերուցքի սոուսը, շաղ տալ պանիրը:
Եփել նախապես տաքացրած ջեռոցում՝ մինչև վարդագույն կեղևի առաջանալը:

ԲԱՐԻ ԱԽՈՐԺԱԿ
———————-

Հաղորդավար՝ Ռոզա Ավագյան

Յուրաքանչյուր շաբաթ ժ. 15:00-ին (կրկնությունները. շաբաթ ժ. 19:00-ին և ժ. 22:00-ին)
www.onlineradio.am-ի եթերում «ՌՈԶ-appetit» հաղորդաշարն է՝ Ռոզա Ավագյանի հետ:
—————————————————
Խոհանոցն ազգային առանձնահատկությունների արտահայտման ևս մեկ միջոց է:
Փորձիր. թող անուշ լինի:
—————————————————
Ֆեյսբուքյան էջին կարող ես հետևել՝ անցնելով հղումով
—————————————————
«Օնլայն Ռադիոյի» ֆեյսբուքյան անցուդարձին հետևելու համար անցիր հղումով և հավանիր էջը
Հետևիր «Օնլայն Ռադիոյի» եթերին Ֆեյսբուքում
Հետևիր «Օնլայն Ռադիոյի» եթերին քո բջջայինից